OR en het Pensioenakkoord

Het Pensioenakkoord schrijft voor dat alle pensioenregelingen moeten worden aangepast naar een premieregeling (defined contribution) op basis van een leeftijdsonafhankelijke (vaste) premie. De ondernemingsraad (OR) kan instemmingsrecht hebben op de arbeidsvoorwaarde pensioen. Er zijn ook situaties waarin dat niet het geval is. Het Pensioenakkoord vereist waarschijnlijk lang en intensief overleg tussen werkgever en werknemers. De transitie van het huidige pensioensysteem naar het nieuwe kan een grote impact hebben op de arbeidsvoorwaarde pensioen als ook op het totale arbeidsvoorwaardenpakket. Het is van belang als OR zo snel als mogelijk bij die transitie te worden betrokken.

De OR heeft op grond van artikel 27 Wet op de ondernemingsraden (WOR) instemmingsrecht op de arbeidsvoorwaarde pensioen wanneer het gaat om een voorgenomen besluit van de ondernemer (hierna: werkgever) tot vaststelling, wijziging of intrekking van regelingen op grond van een pensioenovereenkomst (Artikel 27 lid 1 sub a WOR). Ofwel: voorgenomen besluiten van de werkgever die de arbeidsvoorwaarde pensioen raken. Denk aan het vaststellen, wijzigen of intrekken van pensioenregelingen of onderdelen daarvan. Hiertoe behoort ook een voorgenomen keuze van de werkgever voor een pensioenuitvoerder en ook afspraken die in de uitvoeringsovereenkomst staan die van invloed zijn op de pensioenovereenkomst (Artikel 27 lid 7 WOR).

Het onderhandelen over de arbeidsvoorwaarde pensioen is in beginsel voorbehouden aan sociale partners, dat wil zeggen werkgevers- en werknemersorganisaties. Zo kunnen brancheorganisaties en vakbonden of beroepsorganisaties in cao’s afspraken maken over de arbeidsvoorwaarde pensioen en kunnen pensioenregelingen sluiten op bedrijfstakniveau en op ondernemingsniveau. Ten aanzien van de onderdelen die in een cao of in dit soort pensioenregelingen uitputtend geregeld zijn, heeft de werkgever geen zeggenschap en de OR dus ook geen instemmingsrecht. Dat geldt ook als er sprake is van een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds.

Uitbreiding instemmingsrecht

Wanneer sociale partners – werkgevers(verenigingen) en vakbonden of beroepsorganisaties – in een cao afspraken vastleggen over de arbeidsvoorwaarde pensioen of onderdelen daarvan, kan dit het instemmingsrecht van de OR ook uitbreiden. Een cao kan een bedrijfstak-cao zijn. Deze cao geldt voor alle ondernemingen in die bedrijfstak. Het kan ook gaan om een ondernemings-cao. Deze geldt voor de betreffende onderneming.

Uitbreiding van bevoegdheden van een OR kan ook via een schriftelijke overeenkomst tussen werkgever en OR waarin zij nader gemaakte afspraken vastleggen. Artikel 32 WOR beschrijft de wijze waarop dit kan.

Iedere werkgever moet het pensioen-transitieplan opstellen. Over alle wijzigingen moet de werkgeverovereenstemming met de werknemers(vertegenwoordiging) bereiken. Het plan wordt meegezonden bij het verzoek om instemming voor de wijziging van de pensioenovereenkomst aan de OR. Maar de betrokkenheid bij de transitie start uiteraard al bij het begin. Vragen waarin de OR zal willen meedenken zijn:

• Voor welk type pensioenovereenkomst wil de werkgever kiezen?

• Hoe wordt omgegaan met bestaande aanspraken en rechten – en welke overwegingen liggen aan deze keuze ten grondslag?

• Wat zijn de effecten van de (nieuwe) premieregeling per leeftijdsgroep uitgewerkt?

• Wat is de (wettelijk vereiste) adequate compensatie en hoe pakt dat uit voor de verschillende leeftijdsgroepen?

• Hoe wordt de compensatie gefinancierd en wat zijn daarvan de financiële gevolgen voor de werkgever en werknemers?

Uiterlijk in 2026 moet de OR afspraken hebben gemaakt over de nieuwe regeling. Vragen waarover de ondernemingsraad nu al na kan denken zijn:

• Wanneer is het een gunstig moment om over te stappen naar het nieuwe stelsel?

• Is het slim om het nieuwe stelsel nu al in te voeren voor nieuwe werknemers?

• Is het wenselijk het voorgestelde wettelijke overgangsrecht toe te passen of niet?

• Hoe gaat worden omgegaan met verschillende arbeidsvoorwaarden tussen bestaande en nieuwe deelnemers?

• Hoe kunnen het verlopen van de uitvoeringsovereenkomst en de invoering van het pensioenakkoord handig samenvallen?

• Is het handig om nu al naar een andere uitvoerder te gaan?

DISCLAIMER: dit artikel is gebaseerd op het concept wetsvoorstel Wet toekomst pensioenen dat door de overheid is gepubliceerd op 16 december 2020. De bepalingen uit het concept wetsvoorstel zijn nog geen wetgeving, derhalve kan de uiteindelijke wetgeving afwijken van hetgeen in dit artikel is vermeld.